Een efficiënt maar te weinig gebruikt instrument van pijnbeheersing
Patiënten vermelden pijn steevast als een van hun belangrijkste zorgen bij het ondergaan van een behandeling bij de tandarts. In een onderzoek van Dental Law zei 42% van de patiënten de schrik voor pijn het meest gevreesde aspect van een tandartsbezoek te vinden. In het VK gaat men ervan uit dat 36% van de bevolking aan tandartsvrees of -angst lijdt en dat bij 12% zelfs sprake is van een heuse tandartsfobie, waarbij pijn geacht wordt een belangrijke rol te spelen.
Tandartsen zijn zich daar zeer bewust van en erkennen de noodzaak van pijnbeheersing bij hun patiënten. Bevraagd door Septodont quoteerde een steekproef van tandartsen uit de Verenigde Staten en Europa het belang van verdoving met een 9,4 op 10. Patiënten bij wie de pijn onder controle is zijn meer ontspannen en dus makkelijker te behandelen. De kans dat ze terugkomen en de tandarts aan anderen aanraden is uiteraard ook groter.
Niettegenstaande dit besef lijkt het erop dat veel tandartsen een gouden kans missen om hun patiënten een pijnvrije, bevredigende behandelingservaring te garanderen, door het gebruik van topische verdoving.
Die topische verdoving wordt gebruikt om het mondweefsel vóór de behandeling wat ongevoelig te maken. Ze werkt in op het oppervlakkige slijmvlies en kan het pijngevoel wegnemen tijdens het toedienen van de injectie met de geleidings- of infiltratieverdoving. Ze kan ook allerhande andere behandelingen vergemakkelijken, zoals rootplaning bij ontstekingen, of oppervlakkige incisie van een submucosaal abces.
Producten die voorafgaand aan de injectie gebruikt worden, werken snel en efficiënt en vertonen een uitstekend veiligheidsprofiel. Dit lijkt mooi meegenomen zowel voor de patiënt als voor de tandarts. En toch zei maar één op drie van de tandartsen die we interviewden gebruik te maken van niet-injecteerbare anesthesie vóór ze een patiënt injecteren. In een van de landen krijgen zelfs maar 7% van de patiënten topische verdoving.
Een pleidooi voor een universeel gebruik van topische anesthesie
Nu we recht klauteren na een pandemie die er ongelofelijk zwaar heeft ingehakt, heeft menig tandarts het moeilijk met de financiële leefbaarheid. Meer dan ooit moet elk product in het tandartskabinet zijn plaatsje daar verdienen. Men zou kunnen redeneren dat topische anesthesie een meerkost betekent die voorbehouden moet blijven voor uitzonderlijke gevallen.
Dat kan een geldig argument zijn in deze moeilijke tijden, maar het gaat voorbij aan de zakelijke en financiële langetermijnvoordelen van een pijnvrije ervaring voor elke patiënt.
De vergeten samenhang van pijn, angst en wegblijven
De bevraagde tandartsen vermelden twee patiënttypen met een negatieve impact op hun business. De angstige patiënt vraagt meer tijd om te behandelen, riskeert sneller niet terug te keren en kan zakelijk schade toebrengen door negatieve commentaren. Patiënten die niet komen opdagen zorgen voor een gat in de planning dat niet meer ingevuld raakt, een onderbreking in de workflow en financieel verlies voor de tandarts. De beide categorieën zijn voor tandartsen stresserend en demotiverend.
Interessant is evenwel dat ze zelden het verband legden tussen de twee. Ze schatten dat slechts 7% van de patiënten die niet komen opdagen dat doen uit angst voor de pijn. Uit het Dental Law-onderzoek blijkt echter dat dit cijfer in werkelijkheid veel hoger ligt. Daar bleken 28% van de respondenten afgezegde of niet-nagekomen afspraken toe te schrijven aan angst.
Andere tandartsen doen het zonder topische verdoving omdat ze ervan overtuigd zijn dat de juiste naald in vaardige handen volstaat voor een pijnloze injectie. Dat kan wel zo zijn, maar angstige patiënten hebben hier minder boodschap aan.
Pijn verwachten of erop anticiperen kan bijna even traumatisch zijn – en soms zelfs erger – dan de pijn zelf, en patiënten ertoe aanzetten om hun behandeling uit te stellen of te ontlopen. In het geval van injecties, zo blijkt uit onderzoek, kan angst bij de patiënt effectief de perceptie van pijn bij de injectie versterken. Dat creëert negatieve verwachtingen voor toekomstige behandelingen en versterkt het verband tussen angst en pijn.
Topische verdoving aanbieden vormt een eenvoudige manier om dat verband doorbreken. De kans is groter dat patiënten komen opdagen als je hun kunt verzekeren dat ook de injectie – en niet alleen de procedure die erop volgt – pijnloos zal zijn. Tijdens de afspraak kan van de inwerkingstijd gebruikgemaakt worden om met de patiënt de algemene angst- en gedragsbeheersingstechnieken te doorlopen (bv. ademhalingsoefeningen). Een betere ervaring (zowel voor de patiënt als voor jezelf!) zal aanleiding geven tot positieve verwachtingen voor toekomstige tandartsbezoeken en de dure en frustrerende gevolgen voorkomen van patiënten die niet komen opdagen.
Wat met je niet-angstige patiënten?
Er zijn dus goede redenen om bange patiënten een topische verdoving te gunnen, maar wat met de rest van je bestand?
Wel, een patiënt heeft vandaag misschien geen schrik, maar onderzoek toont aan dat er een sterke correlatie bestaat tussen angst voor de tandarts en eerdere pijnlijke ervaringen. In de studie van Dental Law, stelde 46% van het panel ooit een slechte ervaring te hebben gehad. 74% onder hen had het over pijn of ongemak, en 84% zei angst te voelen voor het volgende bezoek aan de tandarts. Eén moeilijke ervaring volstaat om toekomstige interacties te kleuren, waardoor het de moeite loont om dit te voorkomen, door een algemeen toegepaste, proactieve pijnbeheersing.
Los van angst zullen bovendien ook je taaiste patiënten je werk beoordelen vanuit hun pijnervaring. Patiënten hanteren voor hun tevredenheid over het werk van een zorgverstrekker een aantal criteria, waarvan meer dan de helft te maken heeft met pijnbeheersing.
Dat een patiënt niet compleet van streek in je stoel zit, wil nog niet zeggen dat zij of hij ook tevreden is. Bij pijn hanteren we ook niet altijd de gebruikelijke logica. Zelfs als een patiënt rationeel begrijpt dat je alleen maar probeert om te helpen, blijf jij uiteindelijk toch nog altijd de bron van die pijn en dus het doelwit van zijn frustratie.
Een ontevreden patiënt zal ook minder gemakkelijk je aanbevelingen volgen en sneller toekomstige zorgen uitstellen, wat op zijn beurt weer leidt tot complexere zorgbehoeften en een poverder resultaat aan het einde van de rit. En een bijzonder ontevreden patiënt zou wel eens gewoon kunnen besluiten om van tandarts te veranderen of zijn negatieve ervaringen op grotere schaal gaan delen. Net zoals bij angst voor de tandarts kan ook dit fenomeen preventief worden aangepakt door een eenvoudige bijkomende zorghandeling in de vorm van topische anesthesie.
De ‘bottom line’
Zoals we preventieve zorg verkiezen boven een curatieve behandeling moeten we ook pijnbeheersing en patiëntentevredenheid preventief benaderen. Bepaalde patiënten stellen hun behandelingen uit of zien er zelf van af en we zijn ons niet altijd bewust van hun angst, of hebben niet de kans om er iets aan te doen. Toch treft ons dat in sterke mate en dat moeten we goed voor ogen houden. Laten we met die gedachte in het achterhoofd de opportuniteit die we wel hebben niet onbenut laten.
En al zeker niet tijdens een COVID-19-pandemie. Als mensen om financiële redenen of een zwakke gezondheid zo al aarzelen om hun tanden te laten verzorgen, kan het vooruitzicht van een pijnlijke behandeling net de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Veralgemenen van de topische verdoving vergt ongetwijfeld iets meer tijd en heeft een kostprijs, maar toch zijn we ervan overtuigd dat het een krachtig instrument is dat eigenlijk geen enkele tandarts kan missen, niet tijdens een pandemie en ook niet erna.
Ontdek meer over onze niet-injecteerbare verdoving, hier.